எல்பிரஸ் மலை (Mount Elbrus; உருசிய மொழி: Эльбру́с, tr. El'brus; IPA: [ɪlʲˈbrus]; காரச்சேபால்கர் மொழி: Минги тау, Min̡i taw, IPA: ]( listen)) என்பது சியார்சியா எல்லைக்கு அருகில், உருசியாவின் கபர்தினோ-பல்கரீயா, கராச்சாய்-செர்கேசியாவில் உள்ள மேற்கு காக்கசஸ் மலைத்தொடரில் அமைந்துள்ள எரிமலை ஆகும். எல்பிரஸ் மலையின் சிகரம் உருசியாவிலும் ஐரோப்பியாவிலும் காக்கேசியாவிலும் உள்ள மலைகளில் உயரமானதும், உலகில் பத்தாவது உயர்வானதும் ஆகும்.
எல்பிரஸ் இரு உச்சிகளைக் கொண்டுள்ளது. அவை இரண்டும் செயற்ற எரிமலைகளாகவுள்ளன. சற்று உயரமான மேற்கு உச்சி 5,642 மீற்றர்கள் (18,510 ft) உயரத்திலும் கிழக்கு உச்சி 5,621 மீற்றர்கள் (18,442 ft) உயரத்திலும் அமைந்துள்ளன. தாழ்வான கிழக்கு உச்சியை 10 சூலை 1829 அன்று கிலார் கச்ரோ அடைந்தார். இதனை உருசியப் பேரரசின் அறிவியல் நோக்க வழிகாட்டலுக்கான நிகழ்த்தப்பட்டது. உயரமான உச்சியை (கிட்டத்தட்ட 20 m; 66 ft) 1874 இல் ஆங்கிலேயர்களான எப். கிராபோட்டின் வழிநடத்தலில் பிரட்ரிக் காட்னர், கோராஸ் வோக்கர் ஆகியோருடன் சுவிட்சர்லாந்து வழிகாட்டி பீட்டர் நோபுல ஆகியோர் அடைந்தனர்.
ஆசியாவிற்கும் ஐரோப்பாவிற்கும் இடையில் அமைந்துள்ள காக்கசஸ் கண்டங்களுக்கிடையேயான எல்லை என, பல்வேறு கருத்துகளின் மத்தியில் வரையறுக்கப்படுகிறது. அதன்படி ஐரோப்பாவின் உயரமான மலை என எல்பிரஸ் குறிப்பிடப்படுகிறது.
எல்பிரஸ் ˈɛlbrəs எனும் பெயர் அல்போஸ் மலையின் ஒலியிடப்பெயர்வாகும். "அல்போஸ்" எனும் பெயர் ஈரானியப் புராணத்தில் உள்ள "கரா பெரேசயிடி" என்பதிலிருந்து பெறப்பட்டது. கரா பெரேசயிடி என்பது கரா பிர்சயிடி என்பதைப் பிரதிபலிக்கிறது. பிர்சயிடி என்பது பிர்சன்ட்—"உயர்வு" என்பதன் பெயரெச்ச பெண்பால் வடிவமாகும். தற்கால பாரசீக மொழியில் பர்ஸ்/பெராசன்டே (உயரம், நேர்த்தி), போலண்ட் (உயர்வான, உயரமான) எனவும் தற்கால குர்தி மொழியில் "பார்ஸ்" (உயர்வான, உயரமான) எனவும் அழைக்கப்படுகிறது. கரா "கவனி" அல்லது "பாதுகாத்துக் கொள்" எனவும், இந்திய-ஐரோப்பிய மொழிகள் மூலத்திலிருந்து செர்—"காப்பாற்று" எனவும் மொழிபெயர்க்கலாம்.
மத்திய பாரசீகத்தில், கரா பெரேசயிடி என்பது காபோஸ் எனவும், மத்திய பாரசீக அல்போஸ் (வட ஈரானில் உள்ள நீண்ட மலைத்தொடரின் பெயரும்கூட) என்பது எல்பிரஸ் என்னும் பதத்துடன் தொடர்புள்ளது.
எல்பிரஸ் பெரும் காக்கசசின் பிரதான தொடரிலிருநது வடக்கே 20 km (12 mi) தூரத்திலும், கிஸ்லோவோட்ஸ்கின் தென்-தென்மேற்கிலிருந்து 65 km (40 mi) தூரத்திலும் அமைந்துள்ளது. இதன் நிலையான பனிப்படுக்கை 22 பனியாறுகளைக் கொண்டுள்ளது.
எல்பிரஸ் பகுதிகள் நகரும் புவி ஓட்டுப் பகுதியில் அமைந்து, பாறைத்தளங்களின் வெடிப்புடன் தொடர்புபட்டுள்ளது. பாறைக்குழம்பு அமைப்பு இயக்கமற்ற எரிமலையின் ஆழத்தில் அமைந்துள்ளது.
எல்பிரஸ் மலை 2.5 மில்லியன் ஆண்டுகளுக்கு முன் உருவாகியது. எரிமலை தற்போது இயக்கமற்றதாகக் கருதப்படுகிறது. கோலோசேன் காலத்தில் இது இயக்கியதான உலக எரிமலைத் திட்டம் தெரிவிக்கிறது. கடைசி எரிமலை வெடிப்பு கி.பி. 50 இல் ஏற்பட்டுள்ளது. மலையில் காணப்படும் சில எரி கற்குழம்புகள் உட்பட்ட எரிமலை வெடிப்புக்கான சான்றுகள் புதியதாகவும் எரிமலை எச்சங்கள் கிட்டத்தட்ட 260 சதுர கிலோமீற்றர்கள் (100 sq mi) அளவுக்குக் காணப்படுகிறது. வடகிழக்கு உச்சிக்கு கீழான 24 கிலோமீற்றர்கள் (15 mi) அளவில் நீண்ட தடம் பரந்துள்ளது. ஏனைய எரிமலைச் செயற்பாடுகளாக புகை வெளிப்படும் துளைச் செயற்பாடுகள், வெந்நீரூற்றுகள் போன்றன உள்ளன. மேற்கு உச்சியில் சுமார் 250 மீற்றர்கள் (820 ft) சுற்றளவிற்கு நன்றாகப் பாதுகாக்கப்பட்ட எரிமலை வாய் உள்ளது.
| விக்கிமீடியா பொதுவகத்தில் Elbrus தொடர்புடைய பல ஊடகக் கோப்புகள் உள்ளன. |
